مقاله تاریخ ساخت کاروانسراها در ایران با word دارای 19 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله تاریخ ساخت کاروانسراها در ایران با word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تاریخ ساخت کاروانسراها در ایران با word،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله تاریخ ساخت کاروانسراها در ایران با word :

تاریخ ساخت کاروانسراها در ایران

منابع تاریخى هخامنشیان را پایه‌گذار کاروانسراها دانسته‌اند؛ در روزگار اشکانی، ایستگاه‌هاى میان را، و حمایت از کاروانیان اهمیت زیادى یافت و در اغلب جاده‌ها به‌خصوص جاده معروف ابریشم بناهائى شبیه کاروانسرا ایجاد گردید. در دوره ساسانیان به‌دلیل اقتصاد وسیع و گسترده، راه‌ها و امنیت کاروانیان اهمیت زیادى یافت؛ در نتیجه کاروانسراهاى بسیارى در مسیر جاده‌ها و گذرهاى

اصلى بنا گردید. نقشه‌هاى کروانسراها در این دوره عمدتاً به‌صورت چهارایوانى و مصالح ساختمانى آن بیشتر از سنگ، آهک و گچ بوده است. در دورهء اسلامى دلایل متعدد نظامی، اقتصادى و مذهبى و غیره موجب گسترش کاروانسراها گشت و ساخت بناهائى چون مساجد و مدارس و کاروانسراها در کنار هم انجام مى‌شد. نقشه بناها به‌صورت دو ایوانى و چهار ایوانى رواج یافت. زیباترین نمونه از کاروانسراهاى این دوره رباط یا کروانسراى شرف در خراسان است.

در روزگار صفویان ایجاد کاروانسراهاى درون‌شهرى نیز گسترش پیدا کرد و این کاروانسرها هر یک محل دادوستد کالاى ویژه‌اى قرار گرفت. در این دوره کاروانسراهائى با نقشه مدور – هشت ضلعى نیز ساخته شدند.
در روزگار زندیه، افشاریه و قاجار تغییر چشمگیرى در امر ساخت کاروانسراها اتفاق نیفتاد و کاروانسرها بیشتر با نقشه چهارایوانى و از خشت ساخته شدند.
کاروانسرا را در اصطلاح سرا، تیمچه، پاساژ، رباط، ساباط و خان نیز مى‌گفتند که البته از جهت ویژگى‌هاى معمارى برخى با کارانسر تفاوت دارند.

کاروانسراها با یک دیوار بلند محسور مى‌شدند که در هنگام جنگ یا حمله مهاجمان از آن بهره گرفته شود. در مدخل کاروانسرا، دروازه مستحکمى قرار داشت و در دو سوى آن اتاق‌هاى مربوط به خدمه و متصدیان کاروانسرا تعبیه شده بود. پس از آن محوطه گسترده‌اى بود که در اطراف آن محل نگهدارى کالاها قرار داشت. اصطبل، انبار علوفه، دکان نعلبندی، و آهنگرى و قهوه‌خانه نیز در این قسمت وجود داشت. محل پذیرائى از مسافران در طبقه فوقانى بود. عموماً در وسط محوطه کاروانسرا مسجد کوچکى قرار داشت.

سرپناه در سفر :
نیـاز انسان بـه سرپـنـاه ومأمـن، نـه تـنها در سراگاه بلکه در سفـر هم از روزگار باستان مـورد تــوجـه بـوده است. درایـران زمین، درگـذشته بسیار دورآثـار ومظاهری از این گونـه بـناها واستراحتگاههای بین راه دیــده مـی شـود کـه بسیاری از آنـها را مـی تــوان از نظـر شـیـوه ساختمانی از شاهکارهای معماری وهنـری عصر خـود بـه حساب آورد.احـداث کاروانسرا در منطقه سابقه‌ای بسیار طـولانـی داشته وساخت آن در جـاده هـای کاروانـی بـه منظور استراحت و

سرپـنـاه، در ادوار مخـتـلف بـویـژه دوره اســـلامـــی، از اهمـیـت خـاصــی بـرخـوردار بـوده است.
کاروانسرا در دوره اسلامی :
در این دوره، معماری کاروانسراهـا از دیدگاه سبک وتنوع نقشه‌ها به اوج شکوفائـی رسیده و در مسیر شهرها و روستا، ومعابر کوهستانی و نـواحی کویری، کاروانسرا و رباطهای برونشهـری و در مراکز اقتصادی وراسته بازارها، کاروانسرا و رباطهای برونشهری با ویژگیهای متفاوت کار بردی احداث شدند.نمـونـه‌های بسیار زیبـا وجالب تـوجه از معماری این گونه بـناها که در سرزمین پـهناور إیـران از کرانه‌های رود ارس تـا سـواحل خلیج فارس بـه یـادگـار مـانـده، مـعـرف ذوق هنـری و مـهارت مـعـمـاران، بنـایـان واستادکارانی است که در ادوار مختـلف وبا توجه به نیازهای گونـاگون، باعلاقه فـراوان در طریق تحول، تکامل، زیبـائی و گسترش کاروانسراها به جان کوشیدند.

باتوجه به این تنوع وزیبائی است که بسیاری از محققان وصاحب نظران هنـرمـعـمـاری، کاروانسراهـای ایـران را مهمـتـریـن نشانـه پـیـروزی و موفقیت معـمـاری ایـران بـه شمـار آورده واستـاد کاران ایـرانـی را در ایجـاد این گونه بنـاها مبتکر و پـیشقدم دانسته اند. کاروانسراهای ایران، علاوه بر ارزش هنری، از دیدگاه مسایل اجتماعی نیز حایز اهمیت فـراوانـی بـوده و شایسته مطالـعـه ای گسترده است.
بسا که طـی قرون سپـری شده، کاروانسراهای درونشهری و برونشهری کـه بارانداز واستراحـتگـاه کاروانها و کاروانیان اقصی نقاط معمـور آن روزگـاران بـه شمـار می‌‌آمـده، محـل تعاطـی و تعامل انـدیشه هـا وتبـادل وتقابل آداب و رسوم اقوام و ملل مختـلف بوده، و بی تردید، این تماس و تلاقی انسان‌ها وانـدیشه هـای گـونـاگـون، تـأثـیـری شگرف بر زندگی مردم این مرز و بوم کهنسال داشته است.

انواع کاروان‌سراها
به طور کلی می‌توان کاروان‌سراها را به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

کاروانسراهای درون شهری
کاروانسراهای برون شهری
از آن جایی که اغلب کاروانسراهای باقی مانده در ایران متعلق به دوره صفوی و بعد از آن است، لازم است در تقسیم آن تمامی عوامل از وضع آب و هوایی تا شیوه معماری منطقه‌ای مورد بررسی قرار گیرد. در درجه اول کاروانسراهای ایران را می‌توان به گروه‌های زیر تقسیم بندی نمود:
کاروانسراهای کاملاً پوشیده منطقه کوهستانی.

کاروانسراهای کرانه‌های پست خلیج فارس.
کاروانسراهای حیاط دار مناطق مرکزی ایران.
گروه آخر از نظر نقشه به انواع مختلف تقسیم بندی می‌شوند.
1:کاروانسراهای مدور: تعداد کمی از کاروانسراهای ایران با نقشه مدور بنیاد گردیده‌است. این کاروانسراها بسیار جالب توجه و از نظر معماری حایز اهمیت فراوان است.
2::کاروانسراهای چند ضلعی حیاط دار: این گروه از کاروانسرا‌ها به شکل چند ضلعی (اغلب 8 ضلعی) و همانند کاروانسراهای مدور بسیار زیبا بنا شده‌اند و زمان ساخت آنها دوره‌ای است که در معماری کاروانسراهای پیشرفت قابل ملاحظه‌ای به وجود آمده‌است. تعداد آنها مانند کاروانسراهای مدور کم می‌باشد. از نمونه‌های زیبای این گروه، کاروانسرای امین آباد، خان خوره، چهار آباده و ده بید جاده اصفهان – شیراز، بنارویه جاده جهرم – لار است که به فرم هشت ضلعی در دوره صفوی ساخته شده و نشان دهنده شیوه معماری اصفهانی است.

3:کاروانسراهای دو ایوانی: همانند مدرسه‌ها و مسجدها و سایر بناهای مذهبی تعدادی از کاروانسراهای ایران را به شکل دو ایوانی به فرم مربع یا مستطیل ساخته‌اند. عموماً ایوانهای این کاروانسراها یکی در مدخل ورودی و دیگری رو به روی آن قرار دارد. از نمونه‌های باقیمانده این کاروانسراها می‌توان از کاروانسرای خوشاب و کاروانسرای دو کوهک نام برد.

4:کاروانسراها با تالار ستون دار: تعدادی از کاروانسراهای ایران با تالار ستون دار بنا گردیده‌اند و از آنها عموماً برای اصظبل استفاده می‌شده‌است. نمونه‌ای از این کاروانسراها عبارت است از کاروانسرای عسگرآباد بین جاده تهران – قم و کاروانسرای خاتون آباد در 25 کیلومتری تهران در جاده گرمسار – تهران.
5:کاروانسراهای چهار ایوانی:در ادوار اسلامی از طرح چهار ایوانی برای بنیاد‌های مذهبی و غیر مذهبی، مانند مدرسه‌ها، مقبره‌ها، مسجدها، و کاروانسراها استفاده گردیده و تقریباً این طرح نقشه ثابتی برای احداث این گونه بناها شد، بخصوص از دوره سلجوقی به بعد کاروانسراهای بسیاری با طرح چهار ایوانی احداث گردید که آثار آن در تمامی ایران پراکنده‌است.
6:کاروانسراها با ظرح متفرقه: این گروه، کاروانسراهایی هستند که نقشه و معماری آن با آنچه که در گروههای 1 – 5 اجمالاً بررسی شد، شباهتی ندارند. کاروانسرای سبزوار و کاروانسرای شاه عباسی جلفا از این گروه هستند.

کاروانسرا در ادبیات ایران :
در ادبیات کشور ما، شعرا و بزرگان ادب ایران، جهان را به کاروانسرا و آدمیان را به کاروان تشبیه کرده، با سرودن اشعار زیبا انسان را از دلبستگی به جهان و چهانیان بر حذر داشته اند:

سعدی :
چرا دل بر این کاروانگه نهیم که یاران برفتند و ما در رهیم
ناصر خسرو
پل است این دهر و تو بر وی روانی نسازد خانه بر پل کاروانی
سعدی :
دل ای سلیم بر این کاروانسرا مبند که خانه ساختن آیین کاروانی نیست
رودکی :
کاروان شهید رفت از پیش وان ما رفته گیر و می اندیش
حافظ :
کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش کی روی، ره ز که پرسی، چه کنی، چون باشی
ایرج میرزا
بر سردر کاروانسرایی تصویر زنی به گچ بریدند

رباط شرف:
رباط شرف، کاروانسرایی در 45 کیلومتری شهرسرخس است که در کهن‌ترین متون جغرافیای اسلامی از رباط به عنوان آبگینه یادکرده‌اند. طبق مدارک و متون تاریخی بانی بنای فعلی «شرف الدین ابوطاهربن سعدالدین عل القمی» است که مدتی حکومت مرو و سرانجام صدرات سلطان سنجر را برعهده داشت. باتوجه به کتیبه موجود بنای رباط به سال 549 هجری قمری در زمان سلطان سنجرسلجوقی با مصالح آجر و گچ ساخته شده‌است و بی‌شک یکی از شاهکارهای هنر ایرانی به شمار می‌رود.

این بنا در حاشیه جاده قدیم نیشابور-سرخس (جاده ابریشم) و شش کیلومتری جاده سرخس -مشهد بعد از تپه‌های کم ارتفاع روستای شورلق قرار دارد. شکل این رباط از دور به دژی بزرگ شبیه‌است از داخل به مانند یک کاخ جلوه می‌کند.
این بنا دو صحن دارد و هر صحن دارای چهار ایوان به شکل چلیپا (صلیب) و شبستان می‌باشد و همچنین آجر چینی و کتیبه‌های آن جلوه خاصی دارد.

کاروانسراهای میان‌دشت :
کاروانسراهای میان‌دشت در دهکده میان‌دشت شاهرود در هفت فرسخی خاور میامی واقع است. در آنجا سه کاروانسرا وجود دارد ک یکی از آنها کاروانسرای شاه عباسی و دو کاروانسرای دیگر را حسین‌خان نظام‌الدوله در دوره قاجاریه ساخته است.

شیوه ساخت این کاروانسراها در کتاب مطلع الشمس به گونه مشروح و پردامنه بیان شده است. بر پایه نوشته نویسنده کتاب در سه کاروانسرای میان‌دشت و بیرون آنها 20,000 زائر می‌توانستند خانه نمایند. تاریخ بنای کاروانسرای میانی را ملک الشعرای صبوری پدر ملک الشعرای بهار به شعر آورده و بر سردر کاروانسرای نام برده نگاشته‌اند.

کاروانسرای ابراهیم – سیرجان :
این کاروانسرا در شهر سیرجان و در کنار بازار قدیمی و اصلی شهر واقع است. کاروانسرای فوق ار کاروانسراهای شاه عباسی می‌باشد که در دوره های بعدی یک مرحله مرمت شده است. این بنا غیر از ورودیها که دو طبقه هستند بقیه آن یک طبقه بوده و دارای یک حیاط مرکزی و حجره هایی اطراف آن می‌باشد که حجره ها با واسطه یک فضای رواقی به حیاط متصل می‌شوند. کاروانسرا دو ورودی دارد که یکی به بازار و دیگری به کوچه پشت کاروانسرا باز می‌شوند و در روبروی هم قرار دارند که ورودی کوچه دارای دو برج منحنی شکل است.

این ورودی بیشتر برای ورود و خروج چهارپایان بکار میرفته است. ورودی بازار دارای تناسبات انسانی و هشتی با ارتفاعی در حدود 2طبقه است. حیاط دارای فضای سبز و آبنما می‌باشد. ساختمان از خشت خام در پایه ها و آجر در نما بنا شده است. حجره های این کاروانسرا اکثراً متروک شده اند ولی بعضی از آنها کاربری خود را حفظ کرده اند و بعضی دیگر به‌عنوان انبار کاربرد دارند. این کاروانسرا تزئین خاصی ندارد و فقط در نمای رواقها ، آجرکاری ساده ای به چشم می‌خورد. مالکیت بنای فوق وقفی و نیم دیگر خصوصی است. اقدامات مرمتی به علت تعدد مالکیت در آن انجام نشده است.

کاروانسرای دودهک :
کاروانسرای دودهک در ساحل شرقی رودخانه قم‌رود قرار دارد. قدمت این بنا به دوره صفویه برمی‌گردد.
ابعاد آن70/53 در 60/53 ‏متر است و در هر یک از د یوارهای شمالی و شرقی و غربی آن سه برج تعبیه شده که نشان می‌دهد کاروانسرا شبیه به یک قلعه نظامی بوده‌است. پس از عبور از دروازه ورودی کاروانسرا، ایوانی به طول30/11 متر90/3 متر وجود دارد که انتهای آن با پله‌هایی به حیاط متصل می‌شود. ایوان‌های جنوبی و غربی آن که بعد از ایجاد بنا ساخته شده‌اند، دارای فرورفتگی‌هایی در دیوار هستند.

ایوان شرقی بر روی یک آب انبار زیرزمینی ساخته شده‌است. در سمت راست ایوان دو اطاق ساخته شده که اولی مربعی با ضع 8/4 ‏مترو پوشش گنبدی است که درگذشته به وسیله یک در بزرگ به اطاق کناری ارتباط داشته‌است. این اطاق نمازگاه کاروانسرا بوده‌است. چهارگوشه کاروانسرا مشابه یکدیگر نیستند. گوشه‌های شمال شرقی و جنوب غربی برای نگهداری بار و دوگوشه دیگر به عنوان اصطبل مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. پی‌های این بنا از سنگ و بقیه بنا از آجر ساخته شده‌است. حیاط این کاروانسرا20/27 ‏متر طول و 10/27 ‏متر عرض دارد.

کاروانسرای شاه عباسی سیوند :
کاروانسرای شاه عباسی سیوند که در دوران صفویه بر کنار شهر قدیم سیوند(سیوندخرابه)که پیش از انقلاب قوام شیرازی رعیت های عشایر خود رادرآن ساکن کرد که امروزه سازمان میراث فرهنگی آنرا بنام کاروانسرای قوام آباد بدلیل مجاورت باروستای قوام آباد به ثبت رساندهاست این کاروانسرا امروزه بدست اهالی قوام آباد بسیار آسیب دیده واز درب ورودی گردویی آن بعنوان پل مورد استفاده قرار گرفته است.
تغییرنام میراث صفویه :
این کاروانسرا در سالهای اخیرآسیبهای فراوان دیده با آنکه این اثر بنام کاروانسرای سیوند در زمان صفوی در کنار شهر قدیم سیوند یعنی سیوندخرابه ساخته شده است اما در اداره میراث فرهنگی شهرستان مرودشت بعنوان کاروانسرای قوام اباد آورده شده است این درحالی است که قوام

فردی متنفذ در زمان قاجار ازخاندان شیرازی های کلیمی که بعدها به ظاهر مسلمان وسپس به فرقه بهایت پیوست و عشایر منطقه را رعیت خویش ودر قلعه ساکن نمود. وبا توجه به اینکه کاروانسرا در کنار سیوندخرابه قرار دارد ودر کتیبه آن نام کاروانسرای سیوند در زمان صفوی ثبت شده وبا سیوندکنونی 4 km وبا سعادتشهر30km فاصله دارد اما در سالهای اخیر به اداره میراث فرهنگی سعادت آباد وبا تغییر نام سعادت آباد به سعادتشهر اداره میراث فرهنگی سعادتشهر ودر سالهای اخیر به اداره میراث فرهنگی پاسارگاد تغییر نام داده است سپرده شده است.

تخریب میراث صفویه :
نکته نگران کننده در سالهای اخیرتخریب کاروانسرا توسط روستای قهماد (قوام آباد)است بطوری که کاروانسرا اکنون بعنوان کارگاه خیار شوری و همچنین محل نگهداری دام وگاو وگوسفند اهالی روستا روی به تخریب نهاده است ودر گردویی ورودی کاروانسرا توسط اهالی بعنوان پل مورد استفاده قرار گرفته است .ومسئولان مربوطه هیچ کاری انجام نمی‌دهند

دانلود این فایل