فهرست مطالب :
چکیده
فصل اول :
مقدمه
بیان مسأله
اهداف تحقیق
اهمیت ضرورت
فرضیه های تحقیق
متغیرهای تحقیق
اعاریف عملیاتی
فصل دوم :
در مورد فرایند شناختی و عوامل افت تحصیلی
که در فصل دوم امده است
فصل سوم
جامعه اماری
حجم نمونه
روش نمونه گیری
ابزار اندازه گیری
روش آماری مربوط به فرضیه ها
روش تحقیق
فصل چهارم
جدول 1-4 : نمرات خام آزمودنی ها از ازمون افت تنحصیلی
جدول 2-4 نتایج تفاوت آزمودنی ها در افت تحصیلی
جدول 3-4 : نتایج تفاوت تفریحات در دانش آموزان روستایی و شهری
فصل پنجم :
بحث و نتیجه گیری
پیشنهادات
محدودیت ها
ضمائم
منابع و مأخذ


چکیده :

هدف از تحقیق حاضر مقایسه افت تحصیلی در بین دانش آموزان روستائی و شهری شهرستان ابهر و روستاهای عمید آباد است که فرضیه های عنوان شده که بین دانش آموزان روستائی و شهری از لحاظ افت تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد و آیا امکانات بالا و عدم امکانات در دانش آموزان شهری و روستائی باعث افت می شود یا نه همینطور آیا عدم تفریحات در دانش آموزان روستائی و تفریحات در دانش آموزان شهری از لحاظ افت تحصیلی تفاوت دارد یا نه که جامعه آماری عنوان شده دانش آموزان مقطع سوم دبیرستان که در حدود 500 نفر است که از این 500 نفر 50 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند که پرسشنامه افت تحصیلی که دارای 50 سؤال است که دارای گزینه های بله و خیر است و نمرات خام ان جمع نمرات جوابهای بله است و بعد از آن از روش آماری t  متغیر مسائل استفاده شده که نتایج ان به این صورت بوده است که افت تحصیلی در دانش اموزان روستایی بیشتر از دانش آموزان شهری است البته هم از لحاظ عدم امکانات کافی و هم به علت تفریحات سالم می باشد و سطح معنی داری آن برابر 05/0  = α  است .

مقدمه :
یکی از شاخص های توسعه کشورهای همگانی شدن آموزش و پرورش و تعمیم آموزش اجباری است . در ممالک پیشرفته سعی می شود آموزش رسمی از  سنین پایین تر شروع می شود و اجباری و همگانی بودن آن در سنین بالاتری را شامل می گردد . در  فرلانسه کودکان 2 تا 5 ساله از آموزش پیش دبستانی اختیاری برخوردارند  و گروههای فشار سعی در اجباری کردن آن دارند و پایان آموزش اجباری ، 16 سالگی ( پایان دوره اول متوسطه ) در نظر گرفته شده است . ( مشایخ ، 1376 ) با اینکه در کشور ما آموزش رسمی و اجباری از شش سالگی و اول دبستان شروع می شود ولی هنوئز همه بچه های لزم التعلیم را تحت پوشش قرار نداده است و محاسبات گذر تحصیلی در مقطع ابتدائی نشانگر این واقعیت است که شمار خروجی ها برابر با عده ورودی ها نیست و توسعه در کشور ما از این لحاظ کم تر تحقق یافته است .
برای توسعه همه جانبه جوامع ، اگر آموزش و پرورش نقش اول را نداشته باشد حداقل پایین تر از سازمانهای دیگر قرار نمی گیرد . اگر در تولید گندم ، سیمان ، آهن ، مرغ و سایر اقلام مصرفی افت تولید نشان داده شود بلافاصله سازمانهای مربوط و به ویژه مردم عکس العمل نشان می دهند اگر اتومبیل فقط یک ماه چند در صد کمتر تولید شود همه رسانا ها خبر پراکنی کرده جامعه را از تعادل خارج می سازند می توان گفت که افت تولید اقلام مصرفی خیلی سریع در جامعه قابل مشاهده است اما در آموزش و پرورش همواره افت تحصیلی و رکورد وجود داشته است و ضربه های جبران ناپذیری به کشور وارد شده است ولی به دلیل تدرییجی بودن و آشکار نبودن نتایج آن یا متوجه قضیه نیستیم و یا به عمد از کنارش می گذریم .
آمارها نشان می دهد که در برنامه 5 ساله اول ( گلشن فومنی ، 1375 ، ص 160 ) 517 میلیارد ریال هزینه دانش آموزانی شد که پایه های تحصیلی را تکرار کردند .
روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش میزان افت تحصیلی را تنها در  سال تحصیلی 81-80  در پایه ابتدائی 4% راهنمایی 12 % ، دبیرستان 30 % ( روزنامه همشهری ، 21/1/81  ) و مردودی های سال تحصیلی 82-81 را در مقاطع ابتدائی ، راهنمایی و اول متوسطه به ترتیب 194120  ،  431949  و 407342 نفر اعلام کرد . به عبارت دیگر آموزش و پرورش در سال یاد شده در ابتدائی 8/2 درصد  ، راهنمایی 1/9 دذرصد و اول دبیرستان 27 درصد ، فقط بابت مردودی ، افت داشته است . ( روزنامه ایران ، 27/1/83 )
لازم است این پرسش مطرح شود که دانش آموزانی که پارسال در مدرسه ثبت نام کرده بودند امسال به چه سرنوشتی دچار شده اند ؟ چند  اتفاق امکان تحقق دارد : عده کثیری از آنها صرف آن ها صرف نظر از کیفیت تحصیلات ، ارتقاء یافته اند ، شماری مردود و همان پایه را تکرار می کنند و در نهایت عده ای به دلائل مختلف مدرسه را ترک کرده اند . کدام یک ار این ها افت تحصیلی تلقی می شود .
تعریف و مفهوم افت تحصیلی
اصطلاح افت یا اتلاف در آموزش و پرورش از زبان اقتصاد دانان گرفته شده است  . اگر محصول نهایی این نهایی این نهاد ، نیروی انسانی باشد ، افت ، آن قسمت از سرمایه و موا اولیه است که در تولید نیروی نیروی انسانی نتیجه مطلوب ر نداده است .
( گلشن فومنی ، 1375 ، ص 159 ) افت تحصیلی موارد متعددی از قیبیل مردودی ، ترک تحصیل ، و غیره ر در بر می گیرد . در اینجا منظور کاهش عملکرد دانش آموزان از سطح رضایت بخش به سطح نامطلوب است ، بطوری که اگر بین استعداد بالقوه و بالفعل دانش آموزان فاصله ای وجود داشته باشد این فاصله نشان از افت تحصیلی دارد و بهترین شاخص آن مقایسه عملکرد قبلی و فعلی دانش آموز است .
مفهوم افت یا شکست تحصیلی بسیار گسترده تر و واقعی تر از اعداد و ارقامی است که اعلام می شود  و آن عدم استفاده از ظرفیت نا محدود یادگیری و قوه ابتکار دانش آموزان است که با آن متولد می شوند و فقط در سال های اول عمر اجازه استفاده از آن ها داده می شود و سپس سیستم های آموزشی به فراخور سیاست ها ، برنامه ها و خط مشی ها این توانایی ها را به شدت تضعیف می کنند .

منابع و ماخذ
احمدی – مسعود – ( 1373 ) – افت تحصیلی و عوامل آن – انتشارات نور – تهران
بیانیب – احمد –( 1380 ) – روش تحقیق در علوم انسانی – انتشارات فرهنگ – تهران
بردیا – یوسف – ( 1372 ) – روان شناسی تربیت – انتشارات آذر – تهران
سیف – علی اکبر – (1380) –     روان شناسی تربیتی- انتشارات رشد – تهران
دلاور – علی ( 1379 ) آمار استنباطی – انتشارات رشد – تهران
دلاور – علی ( 1378 ) روش تحقیق در علوم تربیتی – انتشارات رشد – تهران
علاقه بند - علی –( 1376 )   -جامعه  و آموزش و پرورش – انتشارات ارجمند – تهران
معینی – احمد (1372 ) – عوامل ایجاد کننده افت تحصیلی – انتشارات فرهنگیان- تهران
موسوی –رضا(1373 ) عوامل شناختی دانش آموزان –انتشارات آگاه – تهران
نمازی  –احمدرضا(1376)-روانشناسی تربیت آموزش – انتشارات بهار – تهران

خلاصه

انسان با توجه به پیچیدگی‌ها و دشواری‌های زندگی جهت رسیدن به رشد و پیشرفت در جنبه‌های گوناگون می‌‌بایست از توانایی لازم و کافی جهت مقابله با موقعیتهای دشوار زندگی و همچنین فراهم نمودن شرایط مناسب به منظور پیشرفت همه جانبه برخوردار باشد. بنابراین افراد موفق، تکامل یافته و دارای سلامت روانی کسانی هستند که توانایی و مهارت کافی را در برخورد با شرایط گوناگون زندگی دارند و همواره در صدد تغییر موقعیت خویش در جهت رشد و تکمیل هستند. این ویژگی‌ها نشانگر برخورداری اینگونه افراد از مهارتهای زندگی می‌باشد. در حال که افراد ناموفق و کسانی که به رشد و پیشرفت متعادل در جنبه‌های گوناگون زندگی دست نیافته‌اند از سلامت روانی کمتری برخوردارند و همچنین توانایی حل مؤثر مشکلات و مسائل زندگی را ندارند می‌توان گفت که فاقد مهارتهای زندگی کافی هستند. بدین ترتیب برخورداری از مهارتهای زندگی و به کارگیری آن جهت دستیابی به رشد و کمال می‌تواند بسیاری از مشکلات،‌ ناکامی‌ها و ناهنجاری‌ها را رفع نماید و در عوض یک زندگی با نشاط، پرتلاش، رو به پیشرفت و کمال،‌ مفید و سازنده را به ارمغان آورد و چه بهتر است که کسب این مهارتها از دوران نوجوانی آغاز گردد. با توجه به اینکه تحقیقات بسیاری موضوع فوق را مورد تأیید قرار داده‌اند و همچنین باور و اعتقاد پژوهشگر به اینکه لازمه موفقیت و تکامل همه جانبه در زندگی، برخورداری از سلامت روانی و آگاهی از شیوه صحیح و مناسب زندگی و در نتیجه سبک زندگی سالم می‌باشد، به همین جهت،‌ پژوهش حاضر به بررسی تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روان و منبع کنترل  نوجوانان پرداخته است.

 
در این پژوهش به منظور بررسی تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روان و منبع کنترل. که به شیوه  آزمایشی و طرح پیش آزمون- پس آزمون- با گروه کنترل انجام گردید،‌ چنین فرض شد که آموزش مهارتهای زندگی موجب افزایش یا بهبود سلامت روان و درونی‌تر شدن منبع کنترل در نوجوانان می شود. به همین منظور از بین 191 دانش آموز دختر مقطع دبیرستان، 30 دانش‌آموز که بالاترین نمرات را از پیش آزمون (پرسشنامه سلامت عمومی و پرسشنامه منبع کنترل) به دست آوردند، انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل تقسیم گردیدند که هر گروه شامل 15 دانش آموز بود.
پس از اجرای پیش آزمون در گروه آزمایشی و کنترل، گروه آزمایشی آموزش مهارتهای زندگی را در هشت جلسه دو ساعته دو بار در هفته دریافت نمود. پس از یک ماه، پس آزمون (پرسشنامه سلامت عمومی و پرسشنامه منبع کنترل) در دو گروه آزمایشی و کنترل اجرا گردید.
پس از نمره‌گذاری، تفاوت میانگین بین دو گروه در پیش آزمون و پس آزمون با استفاده «از آزمون t دو گروه مستقل» مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین میانگین دو گروه در «پرسشنامه سلامت عمومی» تفاوت معناداری وجود دارد. در نتیجه فرضیه پژوهش تأیید گردید. بنابراین، آموزش مهارتهای زندگی می‌تواند سلامت روان را افزایش دهد یا بهبود بخشد. همچنین نتایج نشان می دهد که تفاوت بین میانگین های دو گروه در کلیه مقیاسهای پرسشنامه سلامت عمومی به جز مقیاس C (نارسا کنش وری اجتماعی) کاملاً معنادار است. نکته دیگر اینکه بیشترین میزان کاهش در نمرات مقیاس D (نشانگان افسردگی)‌ پرسشنامه مذکور می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت که آموزش مهارتهای زندگی بیشترین تأثیر را بر کاهش میزان افسردگی آزمودنی‌ها داشته است.  اما در مورد میانگین دو گروه در پرسشنامه منبع کنترل، علیرغم کاهش اندک در نمرات تفاوت معناداری وجود ندارد. در کل می‌توان گفت،‌ با  توجه به کاهش اندک نمرات، آموزش مهارتهای زندگی تا حدودی بر درونی‌تر شدن منبع کنترل در گروه آزمایشی مؤثر بوده است.
همچنین در این پژوهش، رابطه بین متغیرهای پژوهش با استفاده از «ضریب همبستگی پیرسون» به دست آمد. این نتایج نشانگر آن است که بین سلامت روان و شیوه مقابله‌ای و بین منبع کنترل و شیوه مقابله‌ای ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. اما بین متغیر (سلامت روان و منبع کنترل) ارتباط مثبت و معناداری وجود ندارد. یافته‌های جانبی این پژوهش نشانگر رابطه معنادار بین سطح تحصیلات مادر، اشتغال مادر و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان با سلامت روان و شیوه مقابله‌ای آنان می‌‌باشد.
مشاهدات کیفی نیز در طول جلسات دوره آموزشی با نتایج کمی حاصل از داده‌ها مطابقت و هماهنگی دارد. بطوریکه آزمودنی‌هایی که در طول جلسات فعالیت گروهی بیشتری داشتند، انگیزه و تمایل بیشتری جهت شرکت در این دوره آموزشی داشتند، نظم گروهی بیشتری را رعایت می‌نمودند. در انجام تمرینات و فعالیتهای عملی علاقمندی و انگیزه بیشتری نشان می دادند،‌ توجه و دقت کافی نسبت به مطالب و محتویات آموزشی داشتند و خواهان تداوم این دوره آموزشی در طول سال تحصیلی بودند، در میزان نمرات سلامت عمومی و منبع کنترل آنان کاهش بیشتری ایجاد شده است. در واقع می‌توان گفت که آموزش مهارتهای زندگی در مورد این آزمودنی‌ها منجر به افزایش سلامت روان و درونی‌تر شدن منبع کنترل آنان شده است. بدین ترتیب مشاهدات کیفی دال بر تأثیر مثبت آموزش مهارتهای زندگی  می‌باشد.
 

مقدمه

پیشرفت‌های علمی و تکنولوژی در سال‌های اخیر، انسان‌ها را با انبوهی فزاینده از مسائل گوناگون مواجه ساخته است. کار، تحصیل و فشارهای روانی- اجتماعی از جمله مسائلی هستند که اغلب نوجوانان و جوانان با آنها روبرو هستند. توانایی حل مؤثر مسائل مذکور و مشکلات مشابه از جمله مهارت‌‌های مهم و مفیدی هستند که نقش تعیین کننده‌ای در تأمین سلامت روانی و موفقیت فرد و در نتیجه زندگی سالم و اثر بخش دارند.
همه انسان‌ها به طور فطری توانایی حل مشکلات زندگی را دارند، ولیکن این توانایی باید مطابق با شرایط و موقعیت فرد پرورش یابد بطوریکه به عنوان مهارت‌های کارآمد در آنان درونی شود. متأسفانه طبق بررسی‌های انجام شده توانایی‌ها و مهارت‌های عملی و سازشی بسیاری از نوجوانان و جوانان کشور ما برای حل مؤثر مسائل زندگی فردی و اجتماعی آنان کفایت نمی‌کند. بنابراین آموزش مهارت‌های زندگی با تأکید بر مهمترین مسائل فردی و اجتماعی نوجوانان به عنوان  اصلی مهم و انکار ناپذیر است که تاکنون علیرغم توجه خاص بسیاری از کشورهای جهان و تأکید خاص «سازمان بهداشت جهانی» . جای آن در برنامه‌های تحصیلی مدارس کشورمان خالی مانده است. البته اخیراً گامهایی برداشته شده است که نیازمند توجه علمی و تخصصی بیشتری می‌باشد.
آموزش مهارت‌های زندگی مبتنی بر یادگیری مشارکتی و عملی می‌باشد. این گونه فعالیت‌ها در افزایش سلامتی و پیشگیری اولیه از بروز مشکلات و همچنین کمک به نوجوان جهت یادگیری رفتارهای مثبت و حفظ سلامت روانی خویش بسیار اثر بخش است. بنابراین برنامه‌های بهداشت مدارس و مداخلات پیشگیرانه مبتنی بر مدرسه می‌توانند در جهت ایجاد رفتارهای سالم و افزایش آگاهی دانش آموزان در جهت تمرینات حمایت کننده از سلامتی جسمانی،‌ روانی و اجتماعی و به طور کلی مهارت‌های زندگی به کار گرفته شوند. بنابراین از طریق اینگونه برنامه‌ها، نوجوانان نسبت به سلامتی‌شان مسؤولیت پذیر می‌شوند، تصمیمات بهداشتی مناسبی را اتخاذ می‌نمایند و به طور کلی سبک زندگی سالمی در طول نوجوانی آغاز می کنند و در طول زندگی تداوم می‌بخشند. این امر نوجوانان را قادر می‌‌سازد که طبق استعدادهای بالقوه خویش عمل نمایند و آماده رویارویی با تغییرات و نیازهای زندگی آینده شوند.
روان شناسان در دهه‌های اخیر، در بررسی اختلالات رفتاری و انحرافات اجتماعی به این نتیجه رسیده‌اند که بسیاری از اختلالات و آسیب‌ها و ناتوانی افراد در تحلیل صحیح و مناسب از خود و موقعیت خویش، عدم احساس کنترل و کفایت شخصی جهت رویارویی با موقعیت‌های دشوار و عدم آمادگی برای حل مشکلات و مسائل زندگی به شیوه مناسب، ریشه دارد. بنابراین با توجه به تغییرات و پیچیدگی‌های روزافزون جامعه و گسترش روابط اجتماعی، آماده سازی افراد  بخصوص نسل جوان جهت رویارویی با موقعیت‌های دشوار،‌ امری ضروری به نظر می رسد، در همین راستا،‌ روان‌شناسان با حمایت سازمان‌های ملی و بین‌المللی، جهت پیشگیری از بیماری‌های روانی و نابهنجاری اجتماعی، آموزش مهارت‌های زندگی را در سراسر جهان و در سطح مدارس آغاز نموده‌اند. 
آنچه که امروزه تحت عنوان مهارت‌های زندگی مشهور  است، تنها حاصل کار پژوهشگران عصر حاضر نیست، بلکه بسیاری از این مهارت‌ها در لابلای تعالیم الهی بخصوص در قرآن و احادیث معصومین (ع) بیان شده است، بطوری که تلاش برای برقراری ارتباط مفید و مؤثر با دیگران، خودشناسی و توجه به ارزش‌ها که از فصول اساسی درس مهارت‌های زندگی است، به کرات در قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و احادیث منقول از سایر معصومین (ع) مورد تأکید قرار گرفته است. 
دوره نوجوانی، دوره‌ای بحرانی است که تغییرات عمده‌ای در فرد (از لحاظ فیزیولوژیکی ، شناختی و روانی) و محیط بیرونی فرد (فشار همسالان، انتقال از محیط کوچک درس به محیطی بزرگتر در جامعه و مواجه شدن با هنجارها) به وجود می‌آید. چنین تغییراتی اغلب با مشکلاتی همراه است که بسیار استرس‌زا می‌باشد. به همین دلیل اکثر نوجوانان در یک دوره بحرانی به سر می‌برند. با توجه به این مسائل، جهت پیشگیری از اختلالات روانی و یا تداوم سلامت روانی، نوجوانان باید راهبردهای مقابله‌ای مؤثر را یاد  بگیرند.
با توجه به گسترس خدمات بهداشت روانی مبتنی بر مدرسه در کشورهای مختلف، «سازمان بهداشت جهانی» طرح تحقیقی مهارت‌های زندگی را به عنوان بخشی از برنامه بهداشت روانی این سازمان بنا نهاد. هدف اصلی سازمان بهداشت جهانی از ایجاد طرح مهارت‌های زندگی در زمینه بهداشت روانی این است که جوامع مختلف در سطح جهان نسبت به گسترش، به کارگیری و ارزیابی برنامه آموزش مهارت‌های زندگی که متمرکز بر رشد تواناییهای روانی اساسی (مانند حل مسأله، مقابله با هیجانات، خود آگاهی، سازگاری اجتماعی و کنترل استرس) بین کودکان و نوجوانان است، اقدام نمایند. 


فهرست منابع فارسی

1- احمدی زاده، محمد جواد (1373)، «بررسی اثر بخشی آموزش مهارت حل مسأله بر برخی از ویژگی‌های شخصیتی نوجوانان تحت پوشش مراکز شبانه‌روزی بهزیستی» پایان نامه ارشد: روان‌شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی.
2-  استورا، اچ. ب (1991). تنیدگی یا استرس. ترجمه: دادستان، پریرخ (1377). چاپ اول تهران. انتشارات رشد.
3-  اسماعیلی ، محمد (1380) . «بررسی اثر آموزش درس مهارتهای زندگی در تعامل با شیوه‌های فرزند پروری بر عزت نفس دانش‌آموزان استان اردبیل». فصلنامه پیام مشاور. سال سوم. شماره 6. انتشارات ورای دانش.
4- امین یزدی، امیر؛ صالحی فدردی، جواد (1378). «بررسی رابطه سبک اسنادی با استرس ادراک شده.» مجله علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد. سال اول. شماره 2.
5- بیابانگرد ، اسماعیل (1378). روشهای افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان. چاپ پنجم ، تهران، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
6- بیان زاده ، سید اکبر؛ زمانی منفرد، افشین؛ حیدری پهلویان، احمد و همکاران (1378). «بررسی وضعیت سلامت روانی کارکنان یک مجتمع صنعتی»، فصلنامه اندیشه و رفتار . سال چهارم. شماره 4.
7- پاپیری، امید علی (1376). «بررسی اثربخشی روش آموزش مهارتهای گروهی حل مسأله در درمان نوجوانان اقدام کنتده به خودکشی در ایلام .» پایان نامه ارشد: روانشناسی بالینی. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران. انیستیتو روانپزشکی تهران.
8- حسینی، سید ابوالقاسم (1378). «مفاهیم و اهداف بهداشت روانی». فصلنامه علمی – پژوهشی اصول بهداشت روانی. سال اول . شماره اول.
9- سازمان بهداشت جهانی، برنامه آموزش مهارتهای زندگی. ترجمه: نوری قاسم آبادی، ربابه؛ محمدخانی، پروانه (1377). تهران، واحد بهداشت روان و پیشگیری از سوء مصرف مواد سازمان بهداشت جهانی.
10- شریفی، غلامرضا (1372). «بررسی اثر بخشی روش آموزش مهارت حل مسأله در درمان علائم افسردگی نوجوانان شاهد.» پایان نامه ارشد: روانشناسی. دانشگاه علوم پزشکی ایران، انیستیتو روانپزشکی تهران
11- طارمیان، فرهاد؛ ماهجویی، ماهیار؛ فتحی، طاهر (1378). مهارتهای زندگی. چاپ دوم. تهران. انتشارات تربیت.
12- فراهانی، محمد تقی؛ کوپر، ام. جین، پی (1374). «مکان کنترل یک بعدی است یا چند بعدی، داده‌هایی بر اساس ترجمه‌های فارسی مقیاسL-E راتر و مقیاس‌های P,I و C لونسون». پژوهشهای روانشناختی. دوره 3، شماره 3 و 4.
13- قاسمی، طاهره (1375)، «بررسی ارتباط بین منبع کنترل و شیوه‌های مقابله و نیمرخهای روانی دختران در نظام جدید آموزش و پرورش در شهر تهران». پایان نامه ارشد: روانشناسی، دانشگاه الزهرا (س).
14- کلینکه، ال. کریس. مهارتهای زندگی . ترجمه: محمد خانی، شهرام (1380) چاپ اول،  جلد 1 تهران. انتشارات سپند هنر.
15- گنجی، حمزه (1379). بهداشت روانی. چاپ سوم، تهران. انتشارات ارسباران.
16- میرهاشمیان، حمیرا (1377). «تأثیر اعتقادات مذهبی در شکل‌گیری منبع کنترل و نیمرخ روانی دانشجویان دانشگاههای تهران». پایان نامه ارشد: روانشناسی. دانشگاه الزهرا (س).
17- نجفی، فرحناز (1379). «بررسی و مقایسه میزان عزت بدنی و اضطراب دانشجویان دانشگاه الزهرا(س) به عنوان یک دانشگاه تک جنسیتی با دانشجویان دختر دانشگاههای مختلط دولتی». پایان نامه ارشد: روان شناسی. دانشگاه الزهرا (س).
18- هارجی، اون؛ ساندرز، کریستین؛ دیکسون، دیوید. مهارتهای ارتباطی در ارتباطات میان فردی. ترجمه بیگی، خشایار؛ فیروز بخت، مهرداد (1377). چاپ اول تهران. انتشارات رشد.
19- هانتر- گبوی، کارول، راهنمای آموزش زندگی. بازنویسی و تنظیم: قاسم زاده، فاطمه . ترجمه: عبدالله زاده، نگین (1378). صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف).
 
References
1.    Albertyn. R.M. ;Kapp. C.A’ Gr0enewald. C.J.(2001). “Patterns of empowerment in individuals through the course of a Life Skills programme in … “Journal of studies in the education of adults. 33 (2). 21 – 180.
2.    Benard. B; Fafoglia. B. (1991). “Effective substance abuse prevention school social workers as catalysts for change”. Journal of social work in education. 13 (2). 15-20.
3.    Botvin. G.J. ; Mihalie. S.F; Grotpeter. J.K. (1998). “History and description of life skills training”. Blue prints for violence prevention, Book five: Life Skills training. Boulder, co: center for the study and prevention of drug abuse.
4.    Botvin. G.J.:Kantor. L.W.(2000).”Preventing alcohol and tabacco use through life skills training”. Jouranal of Alcohol research & health, 24 (4), 8-250.
5.    Botvin. G.J. (2001). www. Google. Com.
6.    Breton. J.J.(1999). “Complementary development of prevention and mental health promotion programs for canadian children based on contemporary scientific paradigms”. Canadian. Journal of psychiatry. 44(3), 7 227.
7.    Cassidy. T. (2000). “Stress, Healthiness and health behaviors: an  exploration of the  role of life events, daily hassles, cognitive appraisal and the coping process”. Journal of counseling psychology Quarterly. 13 (3). 19-293.
8.    Collins. M.E.; Mowbray. C.T. (1999). “Measuring coping strategies in an educational intervention for individuals with psychiatric… “Journal Health & social Work. 24 (4). 12-279.
9.    Darden. C. A.; “Ginter. E. J. (1996). “life skills development scale-adolescence form”Journal of  mental health counseling 18 (2). 22- 142.
10.    Ginter. E.J. (1999).” David K. Brooks” contribution to the developmentally based life skills approach”. Journal of Mental health counseling. 21 (3). 12-191.
11.    Heaven. P. C. L. (1996). Adolecent Health, Routledge: International Thomoson Publishing.
12.    Highland. P. (1998). “How does AIDS affect you?” Journal of current health. 25 (4). 11.
13.    Kadish. T. E.; Glaser. B. A.; Calhoun. G. B.; Ginter. E. J. (2001) “identifying the developmental strengths of juvenile offenders: Assessing four life skills. . . “. Journal of Addictions & offender counseling. 21 (2), 11- 85.
14.    Kelley. T. M. (1993). “Neo- cognitive learning theory: implications for prevention and early intervention strategies with . . . “ Journal of Adolescence. 28 (110). 22-439.
15.    kelley. T. M. (2000). “Thought recognition, Locus of control and adolescent well- Being”. Journal of Adolescence.
16.    Klingman. A. (1998). “ psychological education: studying adolescents interests from their own perspective”. Journal of Adolescence. 33 (130). 12- 435.
17.    Kress. J. S. Elias. K. J. (1993). “Substance abuse prevention in special education populatings: Review and recommendations”. Journal of special education. 27 (1). 110- 137.
18.    Mc whirter. B. T. (1999).”Effects of anger management and goal setting”. Journal of current psychology. 18 (2): 15-223.
19.    Moote. Jr. G; smyth. N.J; wodarski. J. (1999). “Social skills traniing with youth in school settings: A review”. Research on social work practice. 9 (4). 39-427.
20.    Nastasia. B. (1998). “A model For mental Health programming in school communities: introduction to the mini- series”. Journal of school psychology review. 27 (2). 10 – 165.
21.    Nelson- Jones- R. (1992). Life skills helping, USA: Books/ cole publishing company.
22.    Nicol. M. M; Robertson, L; Connaughton J. A. (2000). “ Life skills programs for chronic mental illnesses. (cochrane Review)” The cochrane Library. Lssue 2. Oxford: update software. (ISSN 1464- 780 X).
23.    Piccinin. S.; Mccarrey. M. (1998). “impact of situational ligitimacy and assertiveness- related aتاثیر آموزش مهارت های زندگی بر سلامت روان و منبع کنترل با wordiey/ discomforten motivation and . . .  “ Journal of current psychology. 17(1). 18 –75 .
24.    Reeh. H. E. ; Hiebert. B. : et.al. (1998). “Adolscence health: the relationship between health locus of control, beliefs and behaviors”. Journal of Guidance & counseling. 13 (23). 7-23.
25.    Shope. J. T; Copeland. L. A. (1993). “ Assessment of adolescent refusal skills in an alcohol misuse prevention study”. Journal of Health education Quarterly.  20 (3), 18 –373.
26.    Spangenberg. J. J.; Theron. J. C. (1999). “Stress and coping strategies in spouses of depressed patients”. Journal of psychology. 133 (3). 10- 253.
27.    Stanard., R. P. (2000). “ Assessment and treatment of adolescent depression and suicidality”. Jouranl of mantal health counseling. 22 (3). 14-204.
28.    Steptoe. A.; Wardle. J (2001).” A Locus of control and health behavior revised: Amulti- variate analysis of young adults from 18 countries”. British Journal of Psychology, 22 (4), 14-659.
29.    Unger. J. B.; Kipk. M.D.; et. al. (1998). “stress, coping and social support among homeless younth” journal of Adolescence reseach . 13 (2). 24-134.
30.    Vuchinich. S. (1998). Problem solving in families, India. Pvt. Itd Sage publications.
31.    White. J. (2001). “ Mental health concepts and skills. Sk online”. Salem- keizer public schools.
32.    Whitfield. G. W. (1999). “Validatijng school social work: An evaluation of a cognitive – behavioral approach to reduce school violence”. Research on social work practice. 9(4). 28-399.
33.    Wichroski. M. A. (2000). “ Facilitating self- esteem and social supports in a family life skills program”. Journal of women & social work, 15 (2),. 17-277.
34.    World health organization (WHO). (1997). “ The life skills education project. Geneva”. WHO Technical report series. No 870. Vi + 93 Pages.